Dieta FODMAP - zespół jelita drażliwego IBS

Zespół jelita drażliwego (IBS) jest zaburzeniem funkcjonalnym charakteryzującym się obecnością nawracającego bólu brzucha co najmniej raz w tygodniu przez ostatnie trzy miesiące, związanym z jednym lub kilkoma z poniższych czynników:

✅ korelacja pomiędzy objawami a wypróżnieniem

✅ większa częstotliwość wypróżnień

✅ zmiana konsystencji stolca

✅ ból brzucha

✅ wzdęcia

✅ zaparcia lub biegunki  

Nieleczony IBS prowadzi do depresji, zmęczenia, czy różnych lęków. Szacuje się, że schorzenie to dotyczy 11,2% populacji na świecie, głównie kobiet, najczęściej w wieku 20-30 lat. Częstość występowania jest bardzo podobna w różnych krajach, pomimo różnego stylu życia. 

Czasem IBS leczy się farmakologicznie, jednak leki mogą powodować szereg objawów niepożądanych. Poza tym leczenie to jest głównie objawowe i przynosi słabe efekty. Zazwyczaj wystarczy tylko zmiana diety. 

Zastosowanie odpowiedniej diety często wpływa na poprawę metabolizmu oraz mikroflorę jelitową. Żywność uważana jest za możliwe czynniki etiopatogenetyczne i / lub zaostrzające zaburzenia przewodu pokarmowego.

Uważa się, że dyskomfort u pacjentów powodują produkty spożywcze bogate w FODMAP (fermentowalne oligo-, di-, monosacharydy i poliole): ból brzucha lub dyskomfort, wzdęcia, nudności, zgagę, senność. FODMAP to krótkołańcuchowe węglowodany, słabo wchłaniane w jelicie cienkim i wysoce fermentowalne przez florę jelitową. W szczególności składają się z monosacharydu fruktozy, disacharydu laktozy, oligosacharydów fruktanu i galaktanu oraz polioli takich jak sorbitol, mannitol, ksylitol i maltitol. Podsumowując produkty bogate w: laktozę, fruktozę, fruktany, galaktany i polialkohole (sorbitol, mannitol, maltitol, ksylitol i izomalt) nasilaja objawy IBS.

FODMAP są słabo wchłaniane w jelicie cienkim, powodując powolny mechanizm transportowy lub nieskuteczną / zmniejszoną aktywność enzymatyczną i są szybko fermentowane przez mikroflorę okrężnicy. Spożywanie produktów bogatych w FODMAP powoduje wiązanie wody w jelicie cienkim i grubym, powodując rozszerzenie jego światła. Fermentacja FODMAP przez bakterie jelitowe i drożdże powoduje wytworzenie następnie wodoru lub metanu. Następnie pojawiają się gazy, wzdęcia i ból brzucha. 

O diecie ubogiej w FODMAP za chwilę napiszę dokładniej, jednak warto dodać, że często przy IBS wykluczany jest także gluten. Badania przeprowadzone do tej pory nie potwierdziły jednoznacznie, że eliminacja glutenu powoduje zmniejszenie objawów IBS, jednak u części pacjentów ustąpiły biegunki.
Ponieważ wiele zbóż zawierających gluten zawiera także fruktany (FODMAP), niektórzy autorzy twierdzą, że to ich jednoczesna redukcja z dietą bezglutenową determinuje poprawę objawów brzusznych. 

Leczenie dietetyczne objawów IBS polega na zmniejszeniu ilości spożywanych FODMAP z 15–30 g / dzień (co jest zwykle wykrywane w zwykłej diecie pacjentów z IBS) do 5–18 g / dzień. Dieta obejmuje dwa etapy: pierwszy jest bardzo rygorystyczny, trwający zazwyczaj 6-8 tygodni. W drugim etapie pomału wprowadza się niektóre produkty, w zależności od tolerancji pacjenta. Wprowadzamy jedną grupę produktów na raz i uważnie obserwujemy reakcje organizmu. Testowanie jednego rodzaju węglowodanów trwa tydzień, pod warunkiem, że nie wystąpiły objawy. Co za tym idzie, po tygodniu odstawiamy dany produkt i testujemy kolejny. Nie łączymy dwóch grup węglowodanów, ponieważ może dojść do przekroczenia progu tolerancji i wywołania niepożądanych objawów. Warto podczas tego etapu współpracować z dietetykiem.

Podczas stosowania diety należy zwrócić uwagę na podaż błonnika, w postaci biegunkowej - błonnik ograniczamy, w postaci zaparciowej - zwiększamy. Wykluczamy również z diety alkohol, mocną kawę i herbatę. Nie używamy ostrych przypraw, nie spożywamy produktów smażonych, stawiamy raczej na dietę lekkostrawną.

Poniższa tabela podsumowuje, które produkty są dozwolone w leczeniu IBS.

Ważne jest również to, że nie wolno spożywać żadnych konserw, produktów konserwowych, z puszki: warzyw z puszki, tuńczyka, owoców z puszki.

 

Literatura:

1. Paduano D. Effect of Three Diets (Low-FODMAP, Gluten-free and Balanced) on Irritable Bowel Syndrome Symptoms and Health-Related Quality of Life. Nutrients. 2019, 11(7): 1566. 

2. Hills R.Gut Microbiome: Profound Implications for Diet and Disease. Nutrients. 2019, 11(7): 1613

3. Wang X. Review article: biological mechanisms for symptom causation by individual FODMAP subgroups ‐ the case for a more personalised approach to dietary restriction. Aliment Pharmacol Ther. 2019, 00: 1-13

4. Redde S.The Impact of Low-FODMAPs, Gluten-Free, and Ketogenic Diets on Gut Microbiota Modulation in Pathological Conditions. Nutrients. 2019, 11(2): 373.